گزارشی از پروژه مهم مطالعاتی ارزیابی چرخه محصولات شرکت پتروشیمی نوری
پتروشیمی نوری پیشرو در ارزیابی چرخه حیات محصولات (LCA )
۹ شهریور ۱۴۰۰
دنیای امروز به میزان بسیار زیادی وابسته به محصولات پتروشیمی است; از قطعات فراوانی که در ماشین ها مورد استفاده قرار می گیرند، تا قطعات الکتریکی و الکترونیکی، تجهیزات پزشکی، شوینده ها، لباس ها، پلاستیک ها، کود های شیمیایی، و حتی بسیاری از تولیدات مرتبط با انرژی های تجدید پذیر (پنل های خورشیدی، توربین های بادی، باتری ها....) نیز وابسته به محصولات پتروشیمی می باشند. از طرف دیگر صنعت پتروشیمی بعنوان یک مصرف کننده بالای منابع طبیعی و انرژی، و همچنین صنعتی با میزان آلایندگی بالای محیط زیست (آب، هوا، و خاک) شناخته می شود. بنابراین بررسی اثرات مخرب زیست محیطی فرایند های این صنعت و یافتن راهکار هایی بمنظور کاهش این اثرات از اهمیت بالایی برخوردار می باشد. یکی از راه های بررسی این اثرات مخرب از طریق آنالیز چرخه حیات (Life Cycle Assessment) یا به اختصار LCA می باشد که از پرکاربردترین روش ها در بررسی اثرات زیست محیطی سیستم ها بشمار می رود.
سجاد کشاورزیان کارشناس ارشد امور پژوهش و فناوری شرکت پتروشیمی نوری در خصوص اجرای این پروژه مهم در این مجتمع پتروشیمی و اهمیت آن اظهار داشت: بر اساس مقالات و مستندات به چاپ رسیده در مجلات معتبر بین المللی، در فاصله سال های 2015 تا 2019، نزدیک به 60 درصد ارزیابی های چرخه حیات انجام پذیرفته در صنایع، مرتبط با صنایع پتروشیمی بوده، که اهمیت بالای این موضوع در صنعت پتروشیمی را نشان می دهد. امروزه شرکت های مصرف کننده محصولات پتروشیمی بر اساس قوانین و الزامات کشوری، منطقه ای، و بین المللی، و بمنظور کاهش مالیات های مرتبط با محیط زیست ملزم به ارائه گواهینامه هایی در این زمینه می باشند تا بصورت کمی اثبات نمایند مواد اولیه ی خریداری شده از شرکت های پتروشیمی دارای ردپای پایین کربن، آب، و انرژی می باشد. بنابر این، شرکت های پتروشیمی بمنظور افزایش قدرت فروش محصولات خود و باقی ماندن در بازار بسیار رقابتی دنیای امروز، نیازمند انجام بررسی های زیست محیطی در قالب مطالعات LCA می باشند.
وی افزود: از آنجا که رسیدن به توسعه پایدار یکی از ضرورت های جامعه امروز به حساب می آید، آنالیز LCA یک ابزار توانمند و استاندارد جهت مقایسه ی کمی عملکرد محیط زیستی تولید محصول به شمار می رود و می تواند اطلاعات و راهکارهای مفیدی را در این زمینه در اختیار مدیران وسیاستگذاران قرار دهد. شرکت پتروشیمی نوری نیز که همواره پیشرو در تحقیق و توسعه و به دنبال افزایش سبد محصولات، بهبود فرآیندهای تولید، و کاهش آسیب‌های محیط زیستی بوده است، توانسته با همکاری شرکت مشاور آزمون صنعت سبز و واحدهای مختلف مجتمع (پژوهش و فناوری، HSE ، بهره برداری، فرایند، کنترل تولید، انرژی، بازرگانی، خدمات، ....) در انجام مطالعه ارزیابی چرخه حیات محصولات خود نیز یکی از شرکت های پیشگام باشد.
کشاورزیان در ادامه از دستاوردهای انجام مطالعات ارزیابی چرخه حیات محصول به محاسبه و دستیابی نمره نهایی (شاخص محیط زیستی) محصول موردنظر اشاره کرد و گفت : این نمره با واحد پوینت (Pt)، امکان مقایسه با سایر محصولات مشابه را فراهم می‌کند. علاوه بر این کاربرد دیگر انجام این مطالعات را می توان اخذ گواهینامه بین‌المللی EPD (اظهارنامه محیط زیستی محصول) دانست که یک گزارش عینی مبتنی بر ارزیابی چرخه حیات محصول می باشد و برای انتقال اطلاعات در مورد اثرات بالقوه یک محصول بر محیط‌زیست و سلامت انسان مورداستفاده قرار می¬گیرد.
وی ادامه داد: در ارزیابی چرخه حیات محصولات شرکت پتروشیمی نوری در گام نخست، حجم بالایی از اطلاعات و داده ها شامل اطلاعات فرآیندی، مشخصات جریان‌های مواد و انرژی، اطلاعات مرتبط با نحوه دریافت خوراک و صادرات محصول (خط لوله، کشتی، تانکر)، و حتی جابجایی پرسنل(سرویس های تردد کارکنان) جمع‌آوری، و مورد تایید تمامی واحد های مرتبط قرار گرفت. سپس اطلاعات مرتبط با انتشارات به هوا، آب، پسماند، و آلودگی های صوتی لیست گردید که در نهایت سیاهه موجودی چرخه حیات سیستم تولید پتروشیمی نوری تهیه شد. این مرحله، مهمترین قسمت در آنالیز چرخه حیات بوده و نیازمند صرف زمان، انرژی، و دقت بالایی می باشد.
تمامی اطلاعات در نرم افزار Simapro که یکی از معتبر ترین نرم افزارهای موجود در دنیا در زمینه ی آنالیز چرخه حیات بهمراه بانک اطلاعاتی جامعی می باشد وارد گردید و با استفاده از چهار روش محاسباتی رایج (ReCiPe ، IPCC GWP، AWARE و CED)، به ترتیب شاخص محیط‌زیستی (با واحد Pt)، ردپای کربن (با واحد kg CO2 eq)، ردپای آب (با واحد m3) و شاخص‌تقاضای انرژی تجمعی (با واحد GJ) محصولات مجموعه بدست آمد. در این تحلیل واحد عملکردی مقدار جرم محصول نهایی است که نتایج را بر مبنای تولید یک تن از محصول در بازه زمانی یک ساله به ما نشان می دهد.
کشاورزیان در پایان عنوان داشت: پس از شبیه سازی انجام پذیرفته توسط نرم افزار Simapro و بررسی نتایج بدست آمده مشخص گردید که عامل اصلی تاثیرگذار در شاخص های زیست محیطی شرکت پتروشیمی نوری، میعانات گازی مصرفی بعنوان خوراک می باشد که اثرات زیست محیطی خود را به این شرکت تحمیل می نمایند. همچنین، ادامه بررسی ها نشان داد که از اثرات محیط زیستی بخار مصرفی که از خارج از مجتمع دریافت می گردد نیز نباید غافل گردید. در مجموع، و پس از مقایسه وضعیت محیط زیستی محصولات شرکت پتروشیمی نوری با محصولات مشابه در سایر نقاط جهان (که در بانک اطلاعاتی نرم افزار Simapro آمده است) می توان نتیجه گیری کرد که سابقه ی زیست محیطی محصولات این شرکت علیرغم اینکه تاثیرات زیست محیطی خوراک و بخار توسط مجموعه هایی خارج از مجتمع بر آنها تحمیل می گردد قابل مقایسه با محصولات مشابه می باشد.
شایان ذکر است شرکت پتروشیمی نوری جهت کاهش اثرات زیست محیطی محصولات خود بطور پیوسته در حال تعریف و انجام پروژه های متعددی می باشد که اثرات قابل ملاحظه ای در این زمینه داشته و خواهند داشت که از مهم ترین آنها می توان به موارد پیش رو اشاره نمود:
- بهینه‌سازی و اصلاح مشعل کوره‌های مجموعه به منظور نزدیکی هرچه بیشتر به احتراق کامل، کاهش انتشارات آلاینده‌ها، و کاهش مصرف سوخت
- پروژه بازیابی گاز های مشعل و تولید محصولات با ارزش افزوده بالاتر
- تحلیل انرژی و اگزرژی واحد های فرایندی و بروزرسانی آنالیز پینچ بمنظور کاهش هدررفت انرژی
- کاهش مصرف انرژی در کمپرسور ها با استفاده از شبیه ساز سامانه آنتی سرژ
- تولید و بهبود مداوم عملکرد کاتالیست ها جهت بهبود فرایند و کاهش هدر رفت سیستم
- ارزیابی کمی و کیفی انتشار آلاینده های اتمسفری (هیدروکربنی و احتراقی از تجهیزات پتروشیمی نوری با روش LDAR، بمنظور شناسایی منابع آلایندگی و برطرف نمودن آنها
- پایش دوره ای عملکرد تله های بخار بمنظور کاهش هدر رفت انرژی
- پایش عملکرد مبدل های حرارتی بمنظور کاهش هدر رفت انرژی